(Göz Kuruluğu ve Göz Sulanması)
Gözyaşı Sistemi
Gözyaşı, gözün üst dış kısmındaki ana bez ile konjonktiva ve kapaklardaki yardımcı
bezlerden salgılanır. Göz yüzeyinde dağılarak kayganlık, koruma ve berraklık sağlar. Daha
sonra göz kapaklarının burna yakın kısmında altta ve üstteki iki delikten girerek küçük kanallardan
gözyaşı kesesine dökülür. Buradan da bir başka kanal ile burun içine iletilir.
KURU GÖZ
Gözyaşı iki yolla üretilir. Bunlardan biri gözyaşının yavaş ve sabit bir hızda üretimidir
ve normal göz kayganlığını sağlar. Diğeri ise gözün uyarılmasına veya duygusal duruma
cevaben fazla miktarlarda gözyaşı salınmasıdır. Bazı kimselerde gözün rahat etmesini sağlayacak
ölçüde gözyaşı salgısı olmayabilir. Bu duruma kuru göz denir.
Kuru gözün belirtileri
· Gözlerde batma ve yanma;
· Kaşıntı;
· Gözlerde yapışkan salgı;
· Sigara dumanı veya rüzgarda gözlerde rahatsızlık;
· Aşırı sulanma;
· Kontakt lens kullanımında zorluk.
Kuru bir gözden aşırı sulanma olması anormal gözükmektedir, fakat gözde kayganlığı sağlayacak
gözyaşı yoksa göz rahatsız olur ve uyarılır. Böylece aşırı gözyaşı salgısı
meydana gelir ve bunu, gözün drenaj sistemi kaldıramadığı için gözden dışa akar.
Kuru gözün sebepleri
Yaşlanırken normalde gözyaşı üretimi azalır. Kuru gözün her yaşta her kişide meydana gelebilmesine
rağmen bayanlarda daha sık görülür. Bu, özellikle menapoz sonrası için geçerlidir.
Artritte de kuru göz, bunun yanı sıra ağız kuruluğu olabilir. Kuru göz, ağız kuruluğu
ve artrit birlikte Sjogren sendromunu oluşturur.
Pek çok ilaç da kuru göze sebep olabilir. Bunlardan bazıları idrar artırıcı ilaçlar, kalp ilaçları,
tansiyon ilaçları, glokom ilaçları, alerji ilaçları, uyku hapları, sinir ilaçları ve ağrı
kesicilerdir. Bu ilaçlar sıklıkla kullanıldığı için kuru göz durumu ya tolere edilir ya da "suni
gözyaşları" ile tedavi edilir. Bu nedenle kullandığınız tüm ilaçları doktorunuza söylemeniz
gerekir.
Kuru gözü olan kimseler tüm göz ilaçlarının yan etkilerine daha çok hassasiyet gösterirler. Örneğin bazı
göz damları ve suni göz yaşı preparatlarındaki koruyucular gözü rahatsız edebilir. Özel, koruyucu
içermeyen suni gözyaşları gerekebilir.
Kuru göz nasıl teşhis edilir?
Basit bir göz muayenesi ile kuru göz tanısı konabilir. Bazen gözyaşını ölçen testler gerekebilir.
Schirmer gözyaşı testinde alt kapağın iç kısmına filtre kağıt parçaları konur
ve değişik şartlarda gözyaşı üretimi ölçülür. Diğer bir testte göze floresein veya Rose Bengal
isimli boyalar damlatılarak belli boyanma şekilleri araştırılır.
Kuru göz nasıl tedavi edilir?
Göz yaşı eklenmesi
Suni göz yaşları normal gözyaşına benzer. Bunlar gözü kayganlaştırır ve nemlendirir. Suni
gözyaşlarındaki koruyuculara duyarlılık varsa koruyucusuz suni göz yaşları kullanılabilir.
Sık aralarla damla damlatma ihtiyacı varsa, koruyucu içermeyen göz yaşlarını kullanmak daha iyi sonuç
verebilir. Ayrıca alt kapağın içine günlük olarak yerleştirilen ve yavaş salınım gösteren
katı gözyaşı preparatları da mevcuttur.
Bandaj kontakt lens
Göz yüzeyinde hastayı ileri derecede rahatsız eden bozukluklar meydana geldiğinde tercih edilir, fakat bu durumda
yine gözyaşı damlalarının kullanımına devam edilir.
Gözyaşının korunması
Gözün kendi salgısının korunması gözleri nemli tutmanın bir başka yoludur.
Gözyaşı küçük bir kanal aracılığı ile gözden burna geçer. Bu kanalların ağzı
geçici veya kalıcı olarak tıkanabilir. Böylece gözyaşı korunur, hem de suni gözyaşının
etki süresi uzatılmış olur.
Gözyaşı kanallarının tıkanması bazı tıkaçlar, yapıştırıcılar
veya elektrokoter ile yapılır. Bunlardan bir kısmı geçici, bir kısmı kalıcı etki gösterebilir.
Duruma göre bunlardan biri seçilebilir ya da geçici yöntemlerden biri uygulandıktan sonra, fazla sulanma meydana gelmezse
kalıcı bir girişime geçilebilir.
Diğer yöntemler
Gözyaşı da diğer sıvılar gibi buharlaşır. Bu buharlaşmayı önlemenin çaresine
bakılabilir. Kışın ev içinde sıcaklık arttığında radyatöre su konarak havanın
nemlenmesi sağlanabilir. Rüzgarlı havalarda çevresel koruması olan gözlükler kurumayı azaltır.
Kuruluğa sebep olan aşırı sıcak oda, saç kurutucular veya rüzgar gibi her faktörden kuru göz hastasının
kaçınması gerekir. Sigara içilmesi de zararlıdır.
Kuru gözlü bazı hastalar sabahları gözlerini açamamaktan yakınırlar. Geceleri bir suni gözyaşı
merhemi kullanılarak bu şikayet giderilebilir.
Fakir ülkelerde ve özellikle çocuklar arasında A vitamini eksikliğine bağlı kuru göz sıktır.
Stevens-Johnson sendromu veya pemfigoid gibi anormal durumların sebep olduğu kuru göz hastalarına A vitamini
desteği pek fayda sağlamamaktadır.
Göz sulanması
Gözyaşı bezleri tarafından üretilen gözyaşı burna gönderilen gözyaşından fazla ise gözde
sulanma, hatta kapakların dışına taşma meydana gelir. Soğuk, sıcak, ışık,
ağlama, heyecanlanma, yorgunluk gibi durumlarda göz yaşarması olabildiği gibi bu durum bazı bozuklukların
da belirtisi olabilir.
Göz sulanmasının sebepleri
Aşağıdaki nedenlerle gözde sulanma meydana gelebilir:
· Konjonktiva veya korneanın bozuklukları;
· Göz kapağı bozuklukları;
· Göz içi iltihapları;
· Göze yabancı cisim kaçması;
· Çocuklarda glokom (göz içi basınç yüksekliği);
· Gözyaşı kanallarındaki tıkanıklık veya darlıklar
Gözyaşı kanallarındaki tıkanıklık nasıl tespit edilir?
Detaylı bir muayene ile göz sulanmasının diğer sebepleri dışlandıktan sonra gözyaşı
deliklerinden ucu sivri olmayan bir iğne girilerek sıvı verilir, hasta sıvının genzinden geldiğini
ifade ediyorsa kanallar açıktır, aksi takdirde kapalıdır. Kanalın kapalı olduğundan emin
olmak ya da tıkanıklığın yerini tespit edebilmek için ilaçlı bir filmler gerekebilir.
Gözyaşı kanallarındaki tıkanıklık nasıl açılır?
Bebeklerde bu kanalların tıkanıklığı veya darlığı sık rastlanan bir durum
olup bir yaşına kadar genellikle açılır. Bu zamana kadar açılmadığı takdirde genel
anestezi altında sonda uygulaması yapılır. Bununla başarı elde edilemezse ileri yaşlarda
(4 yaşından itibaren) ameliyat yapılır. Erişkinlerde genellikle ameliyat tercih edilir ve bunun ileri
yaşlara bırakılmamasında fayda vardır. Tıkanıklık seviyesine göre teknik değişir
ve bazen tüp uygulaması gerekebilir. Bu takdirde tüp uzun süre gözyaşı kanalında bırakılır.
|